Νεκρομαντείο Αχέροντα: Οι αρχαίες πύλες του Άδη

Χτισμένο πάνω σε έναν ομαλό λοφίσκο, κοντά στο χωριό Μεσοπόταμος (48 χλμ. ΒΔ της Πρέβεζας), βρίσκεται το αρχαιότερο Νεκρομαντείο της αρχαιότητας, το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.

Το μαντείο χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο και η τοποθεσία του ήταν δίπλα στη λίμνη Αχερουσία, όπου χύνονταν οι τρεις ποταμοί, Αχέρων, Πυριφλεγέθων (Βωβός) και Κωκυτός (Μαύρος). Στις αρχαίες πηγές η τοποθεσία της Αχερουσίας λίμνης περιγράφεται ως το σημείο κατάβασης των νεκρών στον Άδη.

Εδώ οι αρχαίοι τοποθετούσαν τις πύλες του Κάτω Κόσμου, την είσοδο στο βασίλειο του Άδη.

Σήμερα η λίμνη Αχερουσία δεν υπάρχει. Στη θέση της βλέπουμε κατάφυτους αγρούς και περιβόλια που πλαισιώνουν τον αρχαιολογικό χώρο.

Νεκρομαντείο Αχέροντα : Η Ιστορία

Οι ανασκαφές στο Νεκρομαντείο Αχέροντα πραγματοποιήθηκαν τα έτη 1958-1964 και 1976-1977 υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας και ήταν το πρώτο ιερό και μαντείο των θεών του Κάτω Κόσμου που έγινε γνωστό.

Το κύριο τμήμα του ιερού χρονολογείται στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους (τέλη 4ου – αρχές 3ου αι. π.Χ.), ενώ σε μια δεύτερη οικιστική φάση, κατά τα τέλη του 3ου αι. π.Χ., προστέθηκε στα δυτικά του αρχικού ιερού ένα συγκρότημα με μια κεντρική αυλή, γύρω από την οποία υπήρχαν δωμάτια και αποθήκες. Πρόκειται για χώρους που χρησιμοποιούσαν οι ιερείς και οι επισκέπτες του ιερού για τη διαμονή τους.

Το ιερό με αυτή τη μορφή λειτούργησε αδιάλειπτα για περίπου δύο αιώνες. Η λειτουργία του σταμάτησε το 167 π.Χ. όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν τη Μακεδονία.

Στις αρχές του 18ου αιώνα οικοδομήθηκε στο χώρο η μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που σώζεται μέχρι σήμερα.

Αρχιτεκτονικά το Νεκρομαντείο Αχέροντα μπορεί να συγκριθεί με ένα μεγαλοπρεπές ταφικό μνημείο, όπως αυτά διαμορφώθηκαν στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. στη Μικρά Ασία και στην Ανατολή για την ταφή επιφανών προσώπων.

Η κατασκευή του οικοδομήματος διακρίνεται για την επιμελημένη πολυγωνική τοιχοδομία, τις σιδερόφρακτες πύλες και την εσωτερική διαίρεση με διαδρόμους.

Οι πιστοί έμπαιναν σε ένα σκοτεινό διάδρομο και ο ιερέας τους οδηγούσε στους κατάλληλους χώρους για να γίνει η προετοιμασία τους. Παρέμεναν εκεί για κάποιες μέρες ακολουθώντας ένα τελετουργικό σωματικής και ψυχικής “κάθαρσης” πριν περάσουν στην μεγάλη σκοτεινή αίθουσα για να συναντήσουν τις ψυχές των νεκρών.

Το σκηνικό που είχε στηθεί -άρτια οργανωμένο κατασκευαστικά και μελετημένο προσεκτικά από τους ιερείς για τις ανάγκες του μαντείου- προκαλεί ανατριχίλα ακόμη και σήμερα.

Η ακουστική του χώρου

Ο σύγχρονος επισκέπτης, κατά την περιήγησή του στον αρχαιολογικό χώρο, κατεβαίνει σήμερα μία απότομη σιδερένια σκάλα για να περάσει σε μία υπόγεια αίθουσα, λαξευμένη στο βράχο, η οποία στηρίζεται σε 15 τόξα από πωρόλιθο.

Στον επιβλητικό χώρο επικρατεί η απόλυτη, σχεδόν απόκοσμη, σιγή… Κι αυτό είναι, τελικά, που εντυπωσιάζει. Η θαυμαστή ηχομόνωση του χώρου!

Η ιδιαίτερα αξιοσημείωτη ακουστική του χώρου της υπόγειας αίθουσας στο Νεκρομαντείο Αχέροντα δεν μπορούσε παρά να μπει στο “μικροσκόπιο” των σύγχρονων ερευνητών.

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην υπόγεια αίθουσα, όπου βασιλεύει… άκρα του τάφου σιωπή, οι ακουστικές τιμές πλησιάζουν την ακουστικότητα που έχουν οι ανηχοϊκοί θάλαμοι (πολύ καλά ηχομονωμένοι χώροι). Ταυτόχρονα ο χρόνος αντήχησης του χώρου είναι εξαιρετικά χαμηλός.

Οι ερευνητές μετά από πολυετείς έρευνες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο χώρος ήταν συνειδητά κατασκευασμένος ώστε να δημιουργεί στον επισκέπτη έντονα ψυχοακουστικά φαινόμενα.

Οι αρχαίοι Έλληνες, λοιπόν, είχαν καταφέρει να φτιάξουν, για τις ανάγκες λειτουργίας του μαντείου, μία προσομοίωση του Κάτω Κόσμου όπου βασιλεύει -τι άλλο;- το σκοτάδι και η απόλυτη σιωπή!

Οι θνητοί που κατέβηκαν στον ‘Αδη…

Η παλαιότερη αναφορά του Nεκρομαντείου του Αχέροντα γίνεται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια, ο οποίος περιγράφει τη σκηνή κατά την οποία η Κίρκη συμβουλεύει τον Οδυσσέα να κατέβει στον Κάτω Κόσμο για να συναντήσει τον τυφλό μάντη Τειρεσία και να πάρει χρησμό για την επιστροφή στην πατρίδα του. Ο ‘Ομηρος δίνει μία συναρπαστική περιγραφή της καθόδου του Οδυσσέα, ενός θνητού, στον σκοτεινό κόσμο του Άδη.

Η ομοιότητα της ομηρικής περιγραφής με τη θέση του Nεκρομαντείου είναι εκπληκτική, στοιχείο που παρατηρεί και ο Παυσανίας σχεδόν χίλια χρόνια αργότερα, θεωρώντας ότι ο Όμηρος πρέπει να είχε δει τα μέρη αυτά.

Πάντως, και άλλοι ήρωες της ελληνικής μυθολογίας είχαν τολμήσει να διαβούν τις πύλες του Άδη. Ο Ορφέας για να φέρει πίσω την αγαπημένη του Ευρυδίκη, ο Ηρακλής για να φέρει στο βασιλιά Ευρυσθέα τον τρικέφαλο σκύλο-φύλακα της εξόδου από τον Άδη, τον Κέρβερο, αλλά και ο Θησέας για να αρπάξει την Περσεφόνη.

Το Νεκρομαντείο Αχέροντα βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τους παραλιακούς οικισμούς Βράχος, Αμμουδιά και Λυγιά (απέχουν περίπου 40 χλμ ΒΔ της Πρέβεζας). Εύκολη πρόσβαση με αυτοκίνητο μέχρι την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου.

Περισσότερες πληροφορίες στα τηλ.: +30 26840 41206 και +30 2682089890